Volle zaal voor Boeroes
De grote zaal van de Schakel liep maandagavond vol voor de voorjaarsbijeenkomst van Mueum Nijkerk.
De avond wierp een blik vooruit op de najaarsexpositie van het museum: Nijkerk-Suriname "mijn geschiedenis, jouw geschiedenis". Die expositie - te zien vanaf oktober - gaat in het bijzonder over de Boeroes en Nijkerk
Vrijwilliger van het museum, Henk de Graaf, verhaalde over de Surinaamse Boeroes met een verrassende en tot nu toe onbekende connectie met Nijkerk.
De Boeroes zijn zo’n 400 Nederlandse pachtboertjes en daggelders – met name uit de Gelderse Vallei – die in 1845 onder leiding van drie deftige dominees als kolonisten naar Suriname emigreren.
Goed plan
Die dominees bedachten het plan om arme boeren naar Suriname te laten emigreren. We schrijven juni 1841. De doelen waren nobel. De boeren waren uit hun armoede in Nederland verlost. Daardoor zou de armenzorg verminderen. Tegelijk was het een alternatief voor de dreigende afschaffing van de slavernij en het zou 's Rijks schatkist spekken.
Uitvoering een drama
De plantage "De Voorzorg" was ver weg van het (in de ogen van de drie dominees) losbandige Paramaribo. Het wordt een drama, waarbij geld, macht en status een belangrijke rol spelen en waarvan veel kolonisten het slachtoffer zijn geworden. Er bleek maar 14 in plaats van 200 hectare beschikbaar. Er werden maar 17 in plaats van 200 huisjes. Bovendien barstte het op de plantage van de muskieten en was er geen fatsoenlijk afwatering. De arts Frederik Tydeman zei dan ook: "Maak er dan maar gelijk een begraafplaats bij".
De Nijkerkse connectie
Een van de dominees was Jan Hendrik Betting, die via bakker Ari Steen de Nijkerkse Wimpje Alfrink als dienstmeid had aangenomen. Zij en haar man Dirk Copijn zaten in 1845 op de eerste boot naar Suriname. 20 juli in dat jaar komen ze er aan. Wimpje is dan 5 maanden zwanger. 2 dagen later (22 juli) overlijdt haar man onder vreemde omstandigheden. Een jaar later gaat Wimpje en haar kinderen terug naar Nederland, waar ze op 71-jarige leeftijd overlijdt.
Een van da nazaten
Een van da nazatenRol van betekenis
Het hele project wordt in 1850 als onhaalbaar afgeblazen. Meer dan de helft van de kolonisten op de plantage sterft namelijk. Toch blijven er Boeroes in Suriname en tot op de dag van vandaag spelen ze een rol in de multiculturele samenleving van Suriname.
Dat maakte Paul Droog in zijn verhaal na Henk de Graaf duidelijk. Daarom heeft de president van Suriname Santokhi besloten, dat 25 juni 2025 tot eenmalige vrije dag Boeroes uit te roepen.
Over boeroes nu
- Vorming van een Etnische Groep: De overlevenden en hun nakomelingen vormden een hechte, overwegend blanke gemeenschap binnen de Surinaamse samenleving. Ze stonden bekend als de Boeroes.
- Identiteit: Hoewel van Nederlandse afkomst, ontwikkelden de Boeroes een eigen identiteit in Suriname. Ze beschouwden zichzelf als Surinamers en wilden over het algemeen niet direct met Nederlanders geassocieerd worden. Hun taal en cultuur werden beïnvloed door hun Surinaamse omgeving.
- Welvaart en Emigratie: In de decennia na de Tweede Wereldoorlog werden de Boeroes over het algemeen welvarender. Rond de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 en de periode van onrust die daaraan voorafging, emigreerden veel Boeroes naar Nederland.
- Huidige Status: Tegenwoordig wonen er naar schatting nog zo'n 1000 Boeroes in Suriname en ongeveer 3000 elders, voornamelijk in Nederland. Er is een stichting genaamd Boeroe Kon Makandra (Boeroes ontmoeten elkaar) die de belangen behartigt van de afstammelingen van de boerenkolonisten en zich richt op hun geschiedenis.
