10 mei: Hoe een Joodse onderduiker het Stoomgemaal redde
Een Joodse onderduiker redde in 1945 het Stoomgemaal in Nijkerk
In april 1945 was de Wehrmacht bezig zich terug te trekken naar de Heimat en op 20 april 1945 werd Nijkerk bevrijd.
In de weken daarvoor gebeurde iets opmerkelijks.
De Duitsers wilden alles vernielen wat kon bijdragen aan de voedselvoorziening en de gedachte was dat wanneer het stoomgemaal niet meer kon werken, dat dan de polder onder water zou komen te staan en daarmee het hooiland voor de koeien niet meer bruikbaar zou zijn.
Er kwam dus op een zeker moment een “Spreng kommando” met de opdracht het stoomgemaal onbruikbaar te maken.
Eerst wilde het “Verzet” desnoods met geweld dit Duitse plan verijdelen, maar de angst was groot dat de Duitsers dan met zwaar geschut de boel en de mensen in puin zouden leggen. Daarom werd besloten dat de machinist Jacobus (“Coos”) van As samen met de onderduiker Hans Lange zouden trachten om met list en bedrog de Duitsers te laten afzien van opblazen van het gemaal.
Er werd ze een verhaal verteld dat het eenvoudig verwijderen en meenemen van een onderdeel van de machine, ook het gewenste effect zou hebben. Het verhaal werd voor waar aangenomen en de Duitsers gingen weg met een eenvoudig te vervangen onderdeel, zodat het gemaal in korte tijd weer operationeel was.
Dit gebeuren willen de vrijwilligers van het Stoomgemaal na 80 jaar opnieuw zo nauwgezet als mogelijk in beeld gaan brengen op 10 mei 2025.
Ook zullen daarbij uit Australië de nakomelingen van Hans en Lore Lange aanwezig zijn. Hans en Lore Lange zijn van 1942 tot 1945 ondergedoken geweest bij Coos van As en zijn twee zusters Marie en Brandje. De familie Lange emigreerde in 1950 naar Australië
