De laatste tijd lezen we af en toe berichten over mensen met een psychiatrisch probleem, die gezinsleden aanvallen of zelfs doden.
Zoals onlangs een man die zijn baby doodde. En een vrouw haar halfzuster. Deze mensen verkeerden in een psychose. En hun treft feitelijk geen schuld.
Maar we kunnen ons er niets bij voorstellen. Vaak ligt hier schizofrenie aan ten grondslag.
Gelukkig gaan mensen met schizofrenie hier zeer zelden toe over. Vrijwel altijd gaat het om vriendelijke mensen, die weliswaar dat hebben wat we “waandenkbeelden” noemen. Maar ze doen doorgaans geen vlieg kwaad.
Hoe weet ik dat? Ik heb veel mensen met deze ziekte ontmoet. Dit omdat ook mijn vrouw eraan leed en zij zestien jaar lang in een GGZ-instelling heeft gewoond. Zij is in 2018 overleden. Ik ging daar driemaal per week heen. En ik heb met mensen met verschillende psychiatrische ziekten gesproken, waaronder veel mensen met schizofrenie.
Veel van hen horen stemmen, die zij als volkomen echt beschouwen. Voor hen gaat het bij die stemmen om mensen die echt bestaan. Mijn vrouw kon van haar stemmen precies zeggen waar deze zich in de kamer bevonden. Achter de bank of elders. Eén stem was voor haar de belangrijkste. Noem het haar hoofdcontact. Zij noemde die stem “Nico”.
Ook mijn schoonzus leed aan schizofrenie. Inmiddels is ook zij overleden. Ook zij verbleef voor vast in een instelling.
Wij namen haar nog wel eens mee op vakantie. En ook haar stemmen gingen mee. Dat waren vaak personen die zij kende. Zoals een verpleegkundige of een arts. Die spraken dan tegen haar op haar vakantie-adres. En het verbaasde haar geen moment dat die erbij waren op dat vakantie-adres. Ze zaten haar soms te plagen. Waarover ze dan met ons klaagde.
Het is verbazingwekkend hoe de hersenen mensen een alternatieve werkelijkheid kunnen voortoveren. Een stukje eigen werkelijkheid waarvan zij niet inzien dat het logisch beschouwd helemaal niet mogelijk is. Mijn schoonzus was voor het overige een rationeel en nuchter mens. En het overige is 99,99 procent. Zij was zelfs voor mij een steun en toeverlaat als het ging om hoe moeilijk het soms is om een vrouw met schizofrenie als partner te hebben. Soms, want meestal kon ik er uitstekend mee omgaan. Mijn vrouw was feitelijk een heel prettig mens.
Toen wij eens in Zuid-Zwitserland in een pizzeria zaten te eten zei mijn schoonzuster dat iedereen het over had haar. Ik hoorde echter alleen maar mensen Italiaans praten. Ook beschuldigde ze mij er toen eens van met haar stemmen samen te spannen. Dat was niet fijn, zo ver van huis. Wat moest ik doen als het helemaal uit de hand zou lopen? Een arts raadplegen, denk ik.
Dat kwam ook omdat zij aan haar medicatie toe was. Zij kreeg eenmaal per drie weken antipsychotica per injectie toegediend. We hadden de medicatie bij ons. Twee injecties in een doosje.
Antipsychotica zijn medicijnen tegen psychose. De naam zegt het al. Ze werken niet altijd voor de volle honderd procent, maar soms wel.
Een psychiater adviseerde mij eens die antipsychotica zelf te proberen om te zien wat het met je doet. Dat deed hij zelf ook wel eens. Ik heb er twee uitgeprobeerd. Bij cicordinol had ik de ervaring dat er een glazen stolp over mij was neergedaald. Bij leponex viel ik ogenblikkelijk in slaap. Ik kon nog maar net de bank bereiken. Dat was eens maar nooit meer.
Maar voor mijn schoonzus was daar in Zwitserland op vakantie het moment nabij dat ze weer een nieuwe portie medicijnen zou krijgen. In zo’n land kun je daartoe bij een arts aanbellen en hem vragen de prikken te geven. Daar betaal je een klein bedrag voor.
Het was al met al toch nog verbazingwekkend dat ze, nadat ze haar medicijnen had gekregen, haar waandenkbeelden verliet. Zij zag toen in dat het slechts om inbeelding ging. Zolang het duurde.
Het was voor mij een hele opluchting.
Ik heb mensen meegemaakt met dat wat we vroeger “godsdienstwaanzin” noemden. En die nadat ze eenmaal medicatie hadden gekregen, daarvan volkomen genezen waren. Ze waren weer aanspreekbaar.
Er is ook het bekende geval van een roomse pastoor wiens blaas door een verstopping niet meer kon worden geleegd en die daardoor volkomen vergiftigd raakte. Het gevolg was een schizofrenie met al de daarbij horende verschijnselen. Maar nadat hij was geopereerd en de vergiftiging was opgelost, was alles weer prima in orde.
Zo zie je dus hoe afhankelijk je bent van een goede werking van de hersenen. Waarbij chemische stoffen blijkbaar een belangrijke rol spelen. Je gaat je dan toch afvragen of wij feitelijk niet een soort robot zijn. Het is op zich een benauwende gedachte. Je hele persoonlijk als het resultaat van een soort machine.
Ik denk niet dat het zo is. Het is de wetenschap nog niet gelukt het bewustzijn op zich te verklaren. Bewustwording is blijkbaar toch iets anders dan het werk van de hersenen. Bovendien hebben wij in de familie ervaringen van mensen die na de dood nog eens langs zijn gekomen. Zichtbaar alsof zij stoffelijk aanwezig waren. Of bijna stoffelijk, want enigszins doorzichtig. Maar daar ga ik het met de nuchtere Nijkerkers verder niet over hebben.
Psychose beschouw ik als een soort dromen terwijl je wakker bent. Dat wil zeggen dat droomelementen in de werkelijkheid worden geprojecteerd en daarin worden waargenomen. En voor die elementen geldt dan hetzelfde als voor onze dromen op zich. Op het moment van waarneming ben je je er niet van bewust dat het niet echt is. Wat die dingen betreft ben je je kritische oordeelsvermogen kwijtgeraakt. Het is voor jou gewoon werkelijkheid, hoe onlogisch het ook is. Zo werkt psychose. Gelukkig zien wij dat in onze rechtstaat in. En begrijpen we dat mensen die op basis van psychose misdaden plegen behandeling verdienen en geen straf.
Zoals vermoedelijk bekend, gaat schizofrenie ook nog wel eens gepaard met achterdocht. Dementie overigens ook. Achterdocht is een natuurlijk middel om te overleven. Zeker in de oertijd was een mens die geen enkele achterdocht kende een gevaar voor zichzelf. Achterdocht is immers een mechanisme dat waarschuwt tegen mogelijk gevaar. Ook daaraan ligt een stukje hersenen ten grondslag.
Maar bij een gestoorde hersenchemie kan dit hersen-onderdeel overactief worden. Mensen zijn dan te achterdochtig. Bij mensen met schizofrenie worden deze gevoelens van achterdocht gerationaliseerd, zoals dat heet. Er wordt een reden in de praktijk bedacht om achterdochtig te zijn. Ook dat is een automatisch proces van de hersenen. Vaak zijn het dan ook de stemmen die redenen influisteren om tegenover bepaalde mensen of situaties achterdochtig te zijn.
Ik heb iemand gekend wiens vrouw ervan overtuigd was dat er afluister-microfoons in de muur verborgen waren. Hij heeft toen de betreffende muur laten openbreken om te laten zien dat die microfoons er niet zaten. Dat bleek zinloos, want deze vrouw bleek met rationele middelen niet te overtuigen.
Er zijn verschillende vormen van schizofrenie. Achterdocht vinden we slechts bij een deel van die vormen. Mijn vrouw en mijn schoonzus hadden twee verschillende vormen van schizofrenie. Achterdocht kwam bij mijn vrouw niet voor. Bij haar zus, mijn schoonzus, juist weer wel. Terwijl bij hen de ziekte vermoedelijk voortkwam uit dezelfde erfelijke belasting. Kun je zien hoe dezelfde fout in het DNA toch heel verschillend kan uitwerken.
Maar hoewel ik in mijn leven vele tientallen jaren lang te maken had met mensen met schizofrenie bleef ik toch altijd een buitenstaander. Het blijft een feit dat je je er geen voorstelling van kunt maken. En dat het compleet onbegrijpelijk is waarom sommige mensen met de ziekte gewelddaden plegen tegenover hen die hun feitelijk het meest lief zijn. Misschien juist tegen hen. Het is onbegrijpelijk, maar vooral ook beangstigend.
Het nieuws van nijkerk.nieuws.nl gemakkelijk volgen? Like dan ook onze Facebookpagina, volg ons op Twitter of LinkedIn en Instagram of krijg gratis onze dagelijkse of wekelijkse nieuwsbrief.
Adverteren op nijkerk.nieuws.nl neem dan contact op Leo Christiaens voor de prijzen en mogelijkheden. Zijn telefoonnummer: 06-11087527, zijn mailadres: [email protected]
