Een moment stil tijdens een kerkdienst, twee minuten stil op 4 mei, uren tot dagen in retraite in een klooster: stilte kan heilzaam werken.
Maar: de ene stilte is de andere niet. Hoe beschrijf je stilte?
Stilte is iets anders dan het ontbreken van geluid. In stilte gaan je gedachten meanderen, kun je luisteren naar de stem in jezelf. De Japanse schrijver Haruki Murakami zegt: ‘Stilte, zo ontdekte ik, is iets wat je daadwerkelijk kunt horen.’
Maar hoe beschrijf je dat dan, die ‘sound of silence’, hoe vang je dat in woorden?
Ik kreeg een tekst onder ogen van natuurliefhebber en fotograaf Arjen Gerritsma. Hij vertelt over zijn jeugd op de boerderij. Ik citeer: bij het krieken van de dag het weiland in om de koeien te melken. Dan wachten met het starten van de melkmachine om de fluitende stilte niet te verstoren.
Fluitende stilte.
Prachtig. Juist omdat het in die vroege ochtend nog zo stil is, hoor je de vogels fluiten. Het gezang van de weidevogels versterkt de stilte.
Ik had eenzelfde ervaring, niet met weidevogels, maar bij IJsselmeervogels. Jaren geleden stond ik op een afgeladen tribune bij de Spakenburgse derby. In een kakafonie van rood-blauw lawaai vroeg de speaker voor de aftrap om een minuut stilte – een paar dagen daarvoor was clubicoon en dorpsbekende Evert (Tip) de Graaf overleden. Hoe fel de tegenstellingen tussen Rood en Blauw ook zijn: het was muisstil. Ik hoorde alleen het geluid van de rollende reclameborden langs het veld. Normaal gesproken wordt dit rollen overstemd door fanatiek gebulder en gezang. Juist dat geluid van die reclameborden maakte de stilte intens. Net als die fluitende vogels dat deden op die vroege ochtend in dat weiland.
We kunnen een Dag van de Stilte organiseren, de stilte zoeken in mediteren, in de natuur of in een klooster. Maar hoe geef je hier woorden aan? Stilte beschrijven is vooral de stilte ‘ervaren’ en dat in woorden gieten. Judith Herzberg doet dat in haar gedicht Ziekenbezoek:
Mijn vader had een uur zitten
zwijgen bij mijn bed.
Toen hij zijn hoed had opgezet
zei ik, nou, dit gesprek
is makkelijk te resumeren.
Nee, zei hij, nee toch niet,
je moet het maar eens proberen.
Maar: hoe vind je woorden voor stilte als die stilte er nooit echt is? Stel, ik doe mijn iPhone-oortjes in en schakel de ‘noise cancelling’ in. Omgevingsgeluid wordt dan weggefilterd. Hoe klinkt dan de stilte? Dan hoor ik in mijn linkeroor een lichte ruis met heel in de verte een hoog fluitend toontje. Je zou het met een beetje fantasie een ‘fluitende stilte’ kunnen noemen. Als ik er niet aan denk, hoor ik het niet. Als ik me op de stilte concentreer, hoor ik het wel. Ik ben een van de miljoen Nederlanders die tinnitus heeft. Gelukkig in een lichte vorm, maar toch. Dat gaat niet meer over. Zuivere stilte zou voor mij betekenen: ‘doodse’ stilte. Probeer daar maar eens woorden voor te vinden. Nee, dan maar liever door met wat ruis op de lijn.
Meer blogs lezen van Ben? Koop hier: ‘Navelknagertje en 100 andere verhalen’.
Tekst nodig? Laat woorden werken. Ben Tekstschrijver uit Hoevelaken schrijft voor alle sectoren, zorg en welzijn is zijn specialiteit.
Meer informatie? Meer blogs lezen? Kijk op mijn site. Nooit meer een blog missen? Word vaste lezer. Meld u aan via de website.
