Ontknoping nieuwe expositie Museum Nijkerk

Na de expositie Nijkerk en Nederlands-Indië die tot vorige week in museum Nijkerk te bewonderen was, zijn de medewerkers druk bezig met de laatste voorbereidingen voor hun nieuwe thema Knopen in Nijkerk.

Dat zag Mikal Reschad van NieuwsArk voorafgaand aan de opening. Saskia van den Berg, conservator van museum Nijkerk vertelt: “We knopen er van alles aan vast”.

Wanden vol kunstwerken, foto’s over knopen, knopen uit de fabriek, maar ook in touwen gelegde knopen. Zaterdag 10 juni is de expositie geopend . “We knopen er van alles aan vast. In het museum staan kunstwerken door Nijkerkers gemaakt, zoals een mooie foto van knopen, een quilt en een uit keramiek nagemaakte knopenfabriek uit Nijkerk. Ook hebben we een leuk spel met uitdrukkingen over knopen.” Saskia wijst naar een nog lege tafel tussen de wanden. “Daar zijn we nu bezig om een tafel te maken waarop bezoekers zelf knopen aan een kaartje kunnen naaien, zoals vroeger vanuit huis voor de knopenfabriek werd gedaan.”

Expositie klaarmaken

Nijkerk heeft in het verleden meerdere knopenfabrieken gekend. In 1918 startte de ‘Vereenigde Knoopen- en Bandfabrieken’. Deze heeft bestaan tot 1930. In 1948 kwam er een nieuwe knopenfabriek. Tot 1994 zorgde ‘de Knopenfabriek Nijkerk’ voor omvangrijke werkgelegenheid met veel export. “Het is een enorme booming business geworden waar heel veel mensen werk hadden. In de hoogtijdagen van de jaren ‘50/’60, had de fabriek in Nijkerk 220 werknemers!”

Heel veel van deze mensen deden het handmatige werk thuis.

Voornamelijk vrouwen, maar zeker ook mannen. “Ze moesten bijvoorbeeld veel knopen op kaartjes naaien, mislukte knopen eruit selecteren of knopenknorren, dat betekent het doorprikken van knopen waarin de gaatjes al voorgestanst waren.” Omdat het nog vrij recent is, zullen veel Nijkerkers mensen kennen die dit ook mee hebben gemaakt. “Hun vader of moeder deed dan iets in de thuisindustrie. We willen daarom nog een tafel neerzetten met daarop een map waar mensen hun eigen herinneringen mogen opschrijven.”

Spakenburg, Aalten en Deventer

Knopen fabriceren is erg brandgevaarlijk. Doordat er over en weer branden zijn geweest, moesten nieuwe fabrieken gebouwd worden. De knopenfabriek heeft afwisselend in Nijkerk en Spakenburg gestaan. Toen er tussen 1930 en 1948 geen knopenfabriek was, kwam er een knopenfabriek in Spakenburg, als vervanging van de visserij na de Zuiderzeewet. Door deze geschiedenis werken Museum Nijkerk en Museum Spakenburg samen en komt er ook een expositie over knopen in Spakenburg.

Ook in Nationaal Onderduikmuseum Aalten is er een expositie over knopen die permanent te bezichtigen is. In de vaste opstelling over de hoornindustrie van Aalten is te zien hoe de knopenproductie belangrijk werd en internationaal uitgroeide met als grondstof buffelhoorn, dat ook in Nijkerk werd gebruikt om knopen van te maken.

Museum Nijkerk heeft ook een heleboel bruiklenen uit De Deventer Knopenfabriek, de laatste producerende knopenfabriek in Nederland. Voor geïnteresseerden organiseert DEKNOFA in het najaar een open dag om het productieproces te laten zien.

Knopen uit Nijkerk

Tot en met december 2023 is het mogelijk om de knopenexpositie in Museum Nijkerk te bezoeken. Behalve de expositie is er Er is ook een route langs winkels in Nijkerk waar in de etalages knopenproducties te zien zijn. Verder zijn er in het museum zelf nog interviews te bekijken en te beluisteren. Bijvoorbeeld over een mevrouw die vroeger als kind haar moeder moest helpen met het thuiswerk. Van den Berg eindigt: “We zijn een klein museum met relatief gezien weinig oppervlak. Maar we proberen met audio en video’s de verdieping te zoeken, zodat je hier toch een heel tijdje kunt zijn”.

De expositie blijft tot en met december 2023. Van 28 september 2023 tot 6 april 2024 is de expositie ‘Eindjes aan elkaar knopen’ te zien in Museum Spakenburg

bijdrage van Mikal Reschad, NieuwsArk

Het nieuws van nijkerk.nieuws.nl gemakkelijk volgen?
Like dan ook onze Facebookpagina.
Volg ons op Twitter, LinkedIn, Instagram en Mastodon , of krijg gratis onze dagelijkse of wekelijkse nieuwsbrief .

Adverteren op nijkerk.nieuws.nl neem dan contact op Leo Christiaens voor de prijzen en mogelijkheden.
Zijn telefoonnummer: 06-11087527, zijn mailadres: [email protected]