Ben blogt: handtekening, krabbel, kruisje
Met handtekeningen worden huwelijken gesloten, coalitieakkoorden ondertekend en oorlogen beslecht.
Als je ergens een handtekening onder zet ‘onderschrijf’ je iets. Een krabbel zetten heeft kennelijk iets te maken met schrijven. Maar wat als schrijven niet lukt? Wordt het dan een kruisje?
Ik zit in de bibliotheek van Nijkerk en luister naar een lezing van schrijver Abdelkader Benali. Hij vertelt over zijn moeder. Ze spreekt alleen Berbers, is nooit naar school gegaan, kan niet schrijven. Omdat ze niet kan schrijven, heeft ze – dat verband heb ik zelf nooit gelegd – ook geen handtekening. In geval van nood zet ze een kruisje.
Mensen die niet konden schrijven, gebruikten vroeger een X als handtekening. De X is de handtekening van de ongeletterde, lees ik. Grappig – denk ik dan – dat Elon Musk zijn platform X noemt. En zou zijn zevende kind X Æ A-Xii (roepnaam X) straks ook een kruisje zetten als handtekening?
Gesprekken met officiële instanties vindt de moeder van Abdelkader eng en spannend. Haar zoon gaat dan mee als begeleider en tolk. Tijdens een afspraak op het gemeentehuis moet onvoorzien een formulier worden ondertekend. De gemeenteambtenaar ziet dat de vrouw voor hem met een vragende blik hulp zoekt bij haar zoon. Hij voelt haar schaamte en lost het menselijk op. Terwijl hij Abdelkader veelbetekenend aankijkt, zegt hij: ‘Ik ga even koffie voor ons halen. Tot straks.’Het geeft moeder en zoon de tijd om samen het moment van tekenen te oefenen. Als de ambtenaar terug is, zet zijn moeder iets op papier dat je met recht een krabbel mag noemen. Het document is rechtsgeldig.
Twee keer maak ik iets soortgelijks mee met mijn moeder. De eerste keer woont ze nog thuis. De dementie heeft al fikse gaten in haar geheugen geslagen. We willen bij de notaris de bewindvoering bij de kinderen leggen. De notaris moet beoordelen of mijn moeder nog voldoende wilsbekwaam is. Of ze beseft waar ze voor tekent. En of wij als kinderen onze moeder financieel geen poot – hier niet in de betekenis van handtekening – uit gaan draaien. Het is op het randje. Ook de notaris lost het op met de menselijke maat. Hij kent onze familie en vraagt naar oude buren en gebeurtenissen uit haar jeugd. Ja, die buurman van vroeger kent ze nog wel. Als de notaris had gevraagd welke rechten ze precies aan haar kinderen overdroeg, had ze hem glazig aangekeken. Ook omdat ze de financiën nooit zelf deed. De notaris vindt dat de handtekening mag worden gezet. Ze schrijft met bibberige hanenpoten haar naam onder het formulier.
De tweede keer lukt dit niet meer. Ze is net verhuisd naar het zorgerf in Putten en weet letterlijk niet meer waar ze het zoeken moet, alles is anders dan ze gewend is. In de administratieve afhandeling is nog één handtekening nodig. Wat ik ook probeer, de pen blijft in haar trillende hand boven het papier zweven. Zelfs een kruisje lukt niet. Pas later lukt het, met behulp van een geduldige medewerker, om haar naam onder het formulier te krabbelen.
De handtekening heeft een eigen kamertje in het taalhuis. Maar als je in het Land van Maas en Taal geen woning hebt, is het fijn als een gemeenteambtenaar ‘even koffie gaat halen’ en een notaris en zorgverlener begrijpen wat dementie met je doet.
Mijn volgende blog verschijnt eind augustus. Maar eerst: vakantie. Opnieuw naar Terschelling, met hopelijk een lekker zonnetje en een graadje of 23. Daar teken ik voor.
Nooit meer een blog missen? Word vaste lezer. Meld u aan via de website.
Columnisten hebben de vrijheid hun mening te geven en hoeven zich niet te houden aan de journalistieke regels voor objectiviteit.
