Verhoale in et Veluws dialect: November Slachtmaand…

Foto:
Huusslachting
Teegewoordeg denke minse doar heel wat anders bie dan 60 joar e’leeje, mar dit goat over et slachtte van een keu.
Overeges, wie ziet d’r teegewooreg nog een leeved varke? ik bedoel echte, van die rôôze beestjes met dat stugge hoar?
Bie oens thuus was in de vuufteger joare van de veurege eeuw et heele huushouwe zelfveurzienend, okee, op wat kleinegheidjes noa dan. Suuker kos moeder nie zelf maake, en keis of botter maake was heur teveul wark en ze vun et ok nie leuk.
Eigelek vun ze niks leuk wat met huushouwe te maake had.
As in de wienter de buurtviesietus begonne proate de vrouwe oender de koffie eerst effe bie over de leste nieuwtjes met de hande in de schoot of de aarme over mekoar. Kwam d’r loater wat starkers op taavel kos je as vrouw niet met leege hande toekieke. Je mos op z’n minst een breiwarkje in hande he’n. Ik begriep et nog steeds niet mar ok moeder zat dan met een breiwarkje op schoot, umdat et zo heurde denk ik ok al truk ze d’r eige doar meestal niks van an. Meschien vun ze et wel iets huuseleks he’n, as d’r stiltes viele heurde je nog et getik van die breipenne
Heur breiwaarkje kwam nooit of, verdween noa de visite oender in een loaj van de kast, zo kos ze et elke wienter weer gebruuke.
Vriendjes die bie oens speulde schrukke d’r wel es van as moeder teege eetestied met een groot mes noar buute kwam.
Moeder liep met dat groote mes de tuin in en zei: es kieke wat d’r an toe is um e’geete te worre, dat snee, plukte of rooide ze dan, een eerpeltsje d’r bie en d’r zat altied wel een stukje vlees in de sjuupan, kloar was et weer en varser kos je et nie kriege.
We weete noe dus hoe ze an die varse greuntes en eerpels kwam mar hoe kwam je in die tied an een stukje vleis?
Et vleis en de worst kwam bie oens thuus nie uut een slagerie, wuullie waare as kiend dus niet e’went um vleis te koope bie een Vleiswinkel en kende die naame van die vleissoorte in de vitriene niet.
Dat het me loater nogal es op e’breuke mar dat lees je in een ander verhoal…
Et vleis bie oens thuus kwam dus niet van een Slagerie, en van een leevend varke keu’j je gien plakjes snie’je, d’r zal eerst een beest e’slacht moete worre
Doar drei’jde ze bie oens thuus de hand nie veur um.
We ha’n een oom die doar goed in was, en die kwam zoas ze dat neumde een: “Huusslachting” doen.
Dat was mien as kiend niet verteld mar ik begreep dat d’r wat biezoenders sting te gebeure want moeder sleupte emmers en ketels kokend woater noar de pomp, d’r zou zometeen een keu e’slacht worre.
As kiend mos ik in huus blieve en dat vun ik jammer. Et gaf toch een vreemde spanning, je wis dat d’r iets noars sting te gebeure en toch wou je kieke, net as dat ik et spannend vun um te kieke as een stier een koe dekte, dus keek ik deur et geutraampje hoe dat teegestribbelende schrauwende varke noar de pomp e’sleupt wier.
’t Ging iezeg vlug in z’n wark
Een harde knal en et schrauwe stopte, meteen kreeg et varke een flinke jaap in z’n keel woar veul bloed uut kwam, noar mien idee begon alles weejeg te ruuke en ik begreep dat ik beeter uut de buurt kos blieve.
Denk dat we as kiend in huus mozze blieve umdat we aarst in de weg liepe, niet dat ze bang waare veur beschoadegde kienderzieltsjes.
Ik vreug me of dat as ik et allemoal niet e’zien had ik gien ofkeer van vleis zou he’n?
Zag van de noasleup af en toe nog dat d’r kookend woater over et dooje varke heen e’gooit wier woarnoa met een soort schraper et stugge hoar van et beest e’schraapt wier
Ze waare d’r de heele middag mee druk en de volgende dag ok nog, soms heurde je hakke en zaage, in z’n ribbekast docht ik. Trouwes veul ofval was d’r niet zowat alles* wier gebruukt, zelfs de darme wiere schoon e’maakt en achteran de worstmeul e’scheuve, in de worstmeul ging dan stukke vleis in die gemoale wiere en zo Metworst of Gehakt opleeverde
Ok Balkebrie, Heufdkeis en Zure Zult wier e’maakt en reuk wel lekker as moeder koantjes an et uutbakke was, mar et had allemoal an dat dooie varke e’zeete en dat schruk me of.
Buute dat, wullie ha’n gien arg huushoudeleke moeder, ze was wel es wat ruug, ok met eete, zo kos et zo mar gebeure dat je oender et Balkebrie eete inees een losse kies in je moend had die niet van jezelf was. Ik hoefde veurlopeg weer effe niet.
An et eind van et spectakel wier et varke met man en macht uut e’klapt en achter et huus op een leer e’hange, et was de bedoeling dat et in een poar vorstnachtte buute bestierf.
Diezelfde of de volgende dag kwam d’r dan een kêêl op een Solex, met een zwoare leere jas, pet en wante, de Keurmeester, um et heele beest  vol te stempele met poarse stempels, weet niet of ik de volgorde goed beschrief mar zo herinner ik et me. Doarnoa kos et afhakken beginnen
*Noot: Alles wier gebruukt, ze maakte van de tande nog net gien ketting zoas bie inheemse stamme in die tied in de mode waare mar ok dinge die niet e’geete kozze worre wiere wel gebruukt, zo wier d’r van de varkesbloas een Foekepot e’maakt, doar ging je op vastenaved mee langs de boederieje in de buurt um geld of snoep op te hoale. Nou ja, geld, et ging um cente, mar das ok geld. Teege schemer belde je dan an of bonkte op de deur: zo gauw de deur los ging zong je met et heele groepje uut volle borst en lekker vals:
Rommelpotterieje, Rommelpotterieje, geef me een centje dan goan we weer veurbieje.
Van de leste botjes wier een Snorrebot e’maakt, gien spoor meer van et varke te bekenne.

bijdrage van Ap uut Appel

Klik op de banner en ga naar “Kiezen voor Nijkerk
Het nieuws van nijkerk.nieuws.nl gemakkelijk volgen? 
Like dan ook onze Facebookpagina, 
volg ons op Twitter of LinkedIn en Instagram of krijg gratis onze dagelijkse of wekelijkse nieuwsbrief.
Adverteren op nijkerk.nieuws.nl neem dan contact op Leo Christiaens voor de prijzen en mogelijkheden. 
Zijn telefoonnummer: 06-11087527, zijn mailadres: [email protected]
Aanmelden nieuwsbrief
Cookieinstellingen