Oma Orka geeft versgevangen zalm aan haar kleinkinderkalfjes en waakt over ze als hun moeder de diepte induikt om voedsel te zoeken.
Primatoloog Frans de Waal noemt dat in zijn boek Anders de grootmoederhypothese. Oma Elly heeft ’t van geen vreemde.
Het thema van de Boekenweek is dit jaar ‘familie’, met een boekenweekgeschenk geschreven door de familie Chabot. Het wetenschappelijke begrip ‘grootmoederhypothese’ is bij uitstek een familieding. De hypothese luidt: dochters die hun moeder bij zich in de buurt hebben, zijn succesvoller in het grootbrengen van hun kroost.
Elly past in die grootmoederhypothese als een walvis in water. Dat blijkt bijvoorbeeld uit een gedicht dat ze met Sinterklaas (ook al zo’n familieding) van haar dochter kreeg:
Ring, ring, ring,
Goeiemorgen, hier de Elly-hulplijn,
waarmee kan ik u behulpzaam zijn?
‘Hé mam, wat is het leven soms zwaar,
want ja, we hebben een tweeling nietwaar,
ik ben die poepluiers even helemaal zat,
ik zit opgesloten, kan niet op pad.’
‘Ach natuurlijk ben je ’t soms even zat,
ik snap dat het af en toe zwaar is schat.
Zal ik anders vanmiddag wat neuzen snuiten?
Dan kunnen jullie wat wandelen buiten,
even op adem komen, ik zorg wel voor de kinderen,
dan zal al dat ziek-zijn vast snel verminderen.’
‘Oh, mam wat fijn, dat stellen we op prijs,
ik ga nu weer terug naar het gekrijs,
wat fijn dat je komt helpen vandaag,
en weer luistert naar mijn geklaag,
dit sleept ons er doorheen,
echt geweldig, tot zo meteen.’
En de opa’s? Is er ook zoiets als een grootvaderhypothese? Ik denk wel eens dat opa’s soms op latere leeftijd pas beseffen wat ze eerder in hun leven op het familievlak hebben laten liggen. Een voorbeeld is Dries van Agt. Direct na zijn dood werd ‘Het Laatste Woord’ uitgezonden. Jeroen Pauw vraagt hem of hij ergens trots op is of zich misschien ergens voor schaamt. ‘Trots niet zozeer,’ zegt Van Agt, ‘maar schamen wel.’
Hij vertelt dat hij tijdens zijn premierschap 11 jaar lang dag en nacht in Den Haag verbleef. Alleen in het weekend was hij thuis, maar dan was hij druk met het doornemen van ‘een tas vol paperassen’. In de belangrijke puber- en adolescentenleeftijd zag hij zijn kinderen niet opgroeien. Dat kwam allemaal neer op ‘zijn meisje’ Eugenie. Van Agt: ‘Dat brengt me nu tot schaamte.’
Aan het einde van het gesprek benoemt hij toch waar hij het meest trots op is. Niet op zijn handelwijze rond de Drie van Breda, abortuskliniek Bloemenhove of de treinkaping bij De Punt. Van Agt besluit met: ‘Ik ben het meest trots op mijn fantastische kleinkinderen.’
Pauw: ‘Ja?’
Van Agt: ‘Ja.’
Pauw: ‘Dus zo simpel is het eigenlijk?’
Van Agt: ‘Ja, zo simpel is het.’
Onder zoogdieren – en dus ook de mens – is de rol van een moeder deel van haar biologische natuur. Bij soorten met complexe sociale structuren, zoals walvissen, olifanten en sommige primaten, spelen ook de oma’s een belangrijke rol bij het grootbrengen van de jonge generaties. De overlevingskansen van de groep nemen hierdoor toe. Maar, mannen, niet getreurd: Frans de Waal, die zijn leven lang apen observeerde, schrijft dat ook mannelijke primaten ‘een indrukwekkend potentieel aan verzorging aan de dag kunnen leggen’.
Dus zo simpel is het eigenlijk?
Ja, zo simpel is het.
Ring, ring, ring…
Ah, ik leg mijn pen even neer. Iemand belt de Elly-hulplijn…
Meer blogs lezen van Ben? Koop hier: ‘Navelknagertje en 100 andere verhalen’.
Tekst nodig? Laat woorden werken. Ben Tekstschrijver uit Hoevelaken schrijft voor alle sectoren, zorg en welzijn is zijn specialiteit.
Meer informatie? Meer blogs lezen? Kijk op mijn site. Nooit meer een blog missen? Word vaste lezer. Meld u aan via de website.
