Verhalen. Ik leef ervoor, ik leef er (nog) niet van. Maar verhalen, wat kunnen ze veel doen met mensen.
Meegezogen in een goed boek verdwijnt tijd naar de achtergrond, meelevend met de hoofdpersonen leer je van hun strijd, pijn en kracht. Met een beetje geluk, vergeet je het nooit meer. Dat boek. Dat verhaal. En dat is precies wat ik bij de kinderen zag die afgelopen donderdag mee deden aan de Voorleeswedstijd in Nijkerk. Ik mocht plaats nemen in de jury en zag hun passie, voelde hun spanning en deelde hun verdriet, vreugde en plezier in de verhalen die ze voorlazen.
En dat is knap van deze kinderen. Als je nog geen 12 bent en dan al zo kan voorlezen dat volwassenen met samengeknepen billen het vervolg van je spreken afwachten –omdat het zo vreselijk spannend is- of dat datzelfde publiek met tranen in de ogen luistert naar een fragment uit Blauwe Plekken, over een meisje dat wordt mishandeld door haar moeder, dan is dat enorm knap. Want je kunt het zomaar te ‘dik’ aanzetten. Of het afraffelen, omdat het toch wel erg is. Maar precies op het goede moment stil worden, fluisteren of je stem verheffen, dat is knap. Erg knap. Want je zit daar wel mooi te zweten voor een zaal vol ouders, concurrenten en plakkerige handen.
Het is helemaal knap als je later opbiecht dat je het boek had weggelegd, omdat je het zo spannend vond en zo zielig wat er met dat mishandelde meisje gebeurde. En het toch weer had opgepakt en had doorgelezen, dwars door je zenuwen en medeleven heen. Dat is niet alleen dapper, het getuigt ook van de grote verbindende kracht van verhalen.
Blauwe Plekken
Een verhaal kan je tot in het diepst van je ziel raken, je iets leren wat in geen leerboek of gesprek is te leren, juist doordat het een (geschreven) beeld is. Het beeld ontvouwt en het verhaal voltrekt zich in jou. Jouw geest maakt er plaatjes bij, jouw gevoel wordt geraakt. Het is iets onbewusts, iets ongrijpbaars, iets wat je wel snapt, maar niet kunt uitleggen.
Het is magie.
Het is de betoverende kracht van woorden, die aaneengeregen tot zinnen opeens een wereld creëren waar je niet uit wilt ontsnappen. Werelden waar deze kinderen ook waren ingedoken en volledig bij betrokken raakten.
Ik herinner me de (enige) jongen in het voorleesveld, die weggedoken in zijn stoel als een stormvloed voorlas uit een boek over een tsunami. Ik ben de titel helaas vergeten, maar wat een passie! Deze jongen ging misschien tien woorden per seconde te snel, maar wat zat daar een energie! Hij was volledig in de ban van het verhaal. Ik k zag hem over twintig jaar al als Flying Docter over dit soort rampgebieden vliegen. Omdat hij toen, amper elf jaar, zo geraakt was door dat verhaal.
En die twee meisjes die voorlazen uit ‘Blauwe Plekken’ van Anke de Vries, worden goede anonieme tipgevers. Want ze hebben de mishandeling meebeleefd, ze hebben het mee-ervaren, bijna echt gezien, geroken, geproefd en gehoord. Net als wij die avond in de bibliotheek in Nijkerk.
Dat is de kracht van verhalen: vanuit je (hopelijk) eigen veilige stoel een wereld verkennen die de jouwe (meestal gelukkig, soms jammerlijk) niet is.
En als me iets duidelijk is geworden, dan is het wel dat kinderen nog steeds Heel Veel van Lezen houden. On-lezing is dan misschien een fenomeen van twintigers, deze bijna-tieners zijn verslingerd aan lezen. Hippe, bijdehante, leuke tieners.
Geluksvogels
Voorwaarde is wel dat we kinderen de tijd gunnen om te lezen. Om op de bank te liggen met dat goede boek. Want lezen doet goed, op heel veel fronten. Wetenschappelijk onderzoek toont van alles aan: lezen ontspant, omdat je je moet concentreren en je onderdompelt in een andere wereld. Daardoor ontspannen je spieren en neemt je hartslag af. Een boek lezen voor het slapen gaan is dus slim! Lezen leert je over het Leven, vergroot je tolerantie, begrip en inlevingsvermogen. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Allemaal dingen die je hard nodig hebt in deze maatschappij waarin alles als bites, flitsen en reflexen aan je voorbij trekt. Dan is een boek een verademing, een verhaal een huis om tijdelijk in te wonen.
Als me nog iets duidelijk is geworden, dan is het wel dat deze Voorleeswedstrijden niet eens gaan over wie er nu goed voorleest, ja, dat ook, maar dat het er vooral over gaat dat kinderen door zo’n wedstrijd gestimuleerd worden zich te verliezen. In een boek. Dan heiligt het doel de middelen.
De kinderen afgelopen donderdag hebben die ervaring. Geluksvogels, dat zijn het.
En de winnares? Ze was zo verbaasd dat ze bijna niets wist te zeggen. Had ook dat andere meisje kunnen winnen? Ja, zeker wel. Al was het alleen al om de betrokkenheid die ze toonde, de vlammende ogen die boven haar boek uitkeken. Uiteindelijk gaat het niet om wie er wint, want dat deden ze eigenlijk allemaal.
De grootste winnaar is het lezen zelf.
Over Wendy Traa
Wendy Traa (1973) is kinderboekenschrijfster, leerkracht, kinderyogadocent en historica. Ze woont samen met haar man Siebren, dochters Bloeme en Veerle en hond Noortje sinds 2008 in Nijkerk. Ze is oprichtster en eigenaar van De Open Plek.
Wwendy Traa op LinkedIn: http://nl.linkedin.com/pub/wendy-traa/2/300/b68/nl
LAAKBAAR
Vier columnisten midden in het werkgebied van nijkerk.nieuws.nl ontmoeten Nijkerk, Nijkerkerveen en Hoevelaken. Elke week een nieuwe column waarin je kunt lezen wat Iris Nieuwenhuis, Marcelle Warringa, Monique van Rooyen – Staal en Wendy Traa bezig houdt.
Elke maandag een nieuwe column online.
